تجهیزات پزشکی برای اهداف خاص تشخیص و درمان بیماری ها و توان بخشی به دنبال ایجاد ضایعه استفاده می شوند. این تجهیزات را می توان به تنهایی یا در ترکیب با وسایل جانبی یا سایر تجهیزات درمانی استفاده کرد. تجهیزات پزشکی ممکن است قابل نگهداری و یا یکبار مصرف باشند. این وسایل از تنوع بالایی برخوردارند و هر کدام کارکرد اختصاصی خود را دارند. از این رو، هم می توانند در بیمارستان و مراکز درمانی، و هم برای استفاده در منزل تهیه شوند. وجود مجموعه کاملی از این تجهیزات در بیمارستان ها امری بسیار ضروری است. زیرا هر لحظه ممکن است با شرایط خاص و دشواری رو به رو شوند. در ادامه میخواهیم چند مورد از رایج ترین تجهیزات پزشکی یزد را بشناسیم و در رابطه با کارایی آن ها بیشتر بدانیم.


واژه تجهیزات پزشکی در کشورهای مختلف تعاریف مختلفی دارد اما به طور کلی به هر کونه وسیله، ابزار و تجهیزاتی که توسط یک تولید کننده برای انسان با هدف پیشگیری، تشخیص، درمان یا کاهش درد بیماری صورت پذیرد، تجهیزات پزشکی گفته می شود.

کلیه ابزار و وسایلی که با سلامتی انسان در ارتباط باشند در گروه تجهیزات پزشکی قرار می گیرند. در دنیای امروز تنوع گروه های تجهیزات پزشکی بسیار زیاد است و هر کدام کاربرد متفاوتی دارند. اما به طور کلی می توان تجهیزات پزشکی را به سه دسته کلی پیشگیری، تشخیص و درمان طبقه بندی کرد.

 
کلاس بندی تجهیزات پزشکی

سازمان غذا و دارو آمریکا ( FDA ) فهرستی از 1700 نوع از تجهیزات پزشکی را در 16 تخصص پزشکی گروه بندی کرده است که هر کدام از آن ها با توجه به ایمنی و تاثیرگذاری به یکی از 3 کلاس زیر تعلق می گیرند:
کلاس 1 یا A

کالاهای کلاس 1 کالاهایی هستند که حداقل کنترل قانونی را دارند. میزان تاثیر گذاری و خطر این وسایل بر روی افراد حداقل است و نسبت به کالاهای کلاس های دیگر طراحی ساده تری دارند. برای کالاهای این نوع باید "کنترل های عمومی" صورت پذیرد.

کنرل های عمومی شامل :

    ثبت نام و مشخصات شرکت تولیدکننده، توزیع‌کننده، بسته‌بندی‌کننده‌های مجدد و شرکت‌هایی که تغییراتی در علائم وسیله‌ها می‌دهند، در سازمان غذا و دارو آمریکا
    ثبت نام وسیله‌ای که برای فروش آماده می‌شود در سازمان غذا و دارو آمریکا
    تولید وسیله مطابق با اصول و قوائد "شرایط تولید خوب"
    برچسب‌گذاری وسیله براساس قوانین
    ارائه اعلام پیش از فروش وسیله در صورت عدم معافیت وسیله از ارائه اعلام پیش از فروش

47% از تجهیزات پزشکی در این کلاس قرار دارند و 74% از وسایل این دسته نیازی به ارائه اعلام پیش از فروش ندارند و آن را "وسایل رزرو شده" نیز می نامند. باندهای کشی، دست کش های پلاستیکی و ترازوهای معمولی در این دسته جای میگیرند.

 
کلاس 2 یا B

کالاهای کلاس 2 کالاهایی هستند که تنها "کنترل های عمومی" برای تضمین کیفیت آنها کافی نیست و برخی کنترل های ویژه نیز باید بر روی آن ها صورت پذیرد. تعداد اندکی از این وسایل از اعلام پیش از فروش معاف می باشند. این کنترل های ویژه می تواند شامل نیازهای ویژه برچسب گذاری، استاندارد های عملکردی و نظارت های پس از فروش نیز باشد.

کالاهایی مانند کیسه آب گرم و در برخی کشور ها تشک مواج در این دسته قرار می گیرند.

 
کلاس 3 یا C

حساس ترین وسایل که کنترل های سختی بر روی آن ها صورت می پذیرد در این دسته جای می گیرند. در این دسته کالاهایی قرار دارند که جان بیمار وابسته به عملکرد درست آنهاست. این وسایل تاثیر بسیار زیادی بر روی تشخیص، کنترل و یا درمان بیماری دارند. این وسایل نیازی به اعلام پیش از فروش ندارند.

تضمین کیفیت این کالا ها تنها با کنترل های عمومی برآورده نمی شود و نیاز به انجام آزمایشات و بررسی های علمی زیادی دارند.

کالاهایی مانند فشارسنج، ترمومتر، نمایشگر ضربان قلب و تجهیزات پیشرفته بیمارستانی در این گروه هستند.


دسته بندی تجهیزات

تجهیزات پزشکی بنا به جایگاه استفاده آن ها در دسته بندی های مختلفی قرار می گیرند. وجود مجموعه کاملی از هر دسته می تواند در شرایط به خصوص، بسیار ضروری باشد. برخی از آن ها در روند تشخیص، برخی در روند درمان، و سایر آن ها در روند بهبودی و توانبخشی کاربرد دارند. هر کدام از این دسته ها، خود به زیر شاخه های متنوعی تقسیم شده و کاربرد خاص خود را دارند. جایگاه استفاده و عملکرد برخی از آن ها به طرز عجیبی ظریف و جزئی ولی بسیار با اهمیت است. بنابراین به طور کلی انواع گسترده ای از تجهیزات پزشکی وجود دارند. در ادامه با هر کدام از دسته بندی های زیر بیشتر آشنا می شویم:

    تجهیزات تشخیصی
    تجهیزات درمانی
    تجهیزات قابل استفاده در بلند مدت
    تجهیزات پشتیبان
    تجهیزات آزمایشگاهی

تجهیزات پزشکی تشخیصی

تجهیزات تشخیصی هر نوع دستگاه یا ابزاری است که در بیمارستان، و تنها با هدف تشخیص وضعیت بیمار کاربرد دارد. بر اساس علائم بیمار، یک آزمایش تشخیصی با استفاده از تجهیزات مناسب برای ارزیابی داخلی بدن صورت می گیرد. پزشک یا تکنسین به دنبال هرگونه ناهنجاری در اندام های آسیب دیده یا قسمت های دارای علائم می گردد. در اینجا برخی از رایج ترین انواع تجهیزات پزشکی تشخیصی مورد استفاده در آزمایشگاه ها و کلینیک های پزشکی آورده شده است:

دستگاه های تصویر برداری پزشکی: تصویر برداری نوعی فناوری است که برای نمایش بصری وضعیت داخلی بدن انسان استفاده می شود. تصاویر بصری تولید شده توسط تجهیزات برای تجزیه و تحلیل بالینی و مداخلات پزشکی استفاده می شوند. برای مثال می توان انواع تجهیزات زیر را نام برد:

    رادیوگرافی(دستگاه تصویر برداری ایکس ری)
    توموگرافی کامپیوتری(سی تی اسکن)
    تصویربرداری با تشدید امواج مغناطیسی(MRI)
    سونوگرافی
    اکوکاردیوگرافی

گذشته از وسایل تصویربرداری، تجهیزات پزشکی دیگری نیز برای تشخیص بیماری ها استفاده می شوند. برخی از انواع آن ها شامل:

    مقیاس سنج بیمار
    استتوسکوپ(گوشی پزشکی)
    دستگاه تصویربرداری داپلر
    پالس اکسی متر(سنجش میزان اکسیژن خون)تجهیزات پزشکی یزد

تجهیزات درمانی

تجهیزات درمانی هر نوع وسیله پزشکی یا ابزاری است که برای درمان یک بیماری خاص طراحی شده است. این تجهیزات از فناوری مدرن برای رفع هر گونه ناهنجاری و بازیابی عملکرد بخش آسیب دیده استفاده می کنند. این تجهیزات پزشکی همچنین می توانند شامل لوازم جراحی نیز باشند. در اینجا نمونه هایی از تجهیزات درمانی متداول مورد استفاده در بیمارستان ها و کلینیک ها معرفی می شوند:

    پمپ های تزریق. این نوع تجهیزات درمانی در محیط بیمارستان استفاده می شوند. کاربرد آن برای تزریق دارو، مایعات و سایر موارد درمانی به سیستم گردش خون بیمار است. این دستگاه بسیار دقیق بوده و در مدت زمان معین مقدار کنترل شده مایعات را به بدن بیمار تزریق می کند.
    دستگاه جراحی لیزیک. استفاده از فناوری لیزیک در درجه اول برای درمان بیماری های چشم استفاده می شود. این وسیله از سری تجهیزات پزشکی برای درمان نزدیک بینی، دور بینی یا آستیگماتیسم طراحی شده است.
    لیزرهای پزشکی. لیزر یک فناوری چشمگیر در زمینه های مختلف پزشکی محسوب می شود. زیرا برای درمان بیماری های مختلفی کاربرد دارد. این دستگاه برای اعمال امواجی با طول موج، سطح انرژی و مدت زمان پالس دهی متفاوت طراحی شده است. تنظیمات ذکر شده توسط پزشک معالج در حین انجام درمان تعیین می شود.

همین طور تجهیزات درمانی که در جراحی استفاده می شوند شامل موارد زیر است:

    ابزارهای نمایانگر و تشخیصی
    کلاه، روپوش، دستکش یا عینک برای تیم جراحی
    گاز و پارچه استریل برای بیمار

تجهیزات پزشکی قابل استفاده در بلند مدت

از این نوع تجهیزات عمدتا برای تأمین شرایط مناسب درمانی در برخی بیماری ها استفاده می شود. استفاده از این تجهیزات باید توسط پزشک یا متخصص مربوطه تجویز شود. زیرا هر کدام که برای اهداف درمانی خاصی طراحی شده اند. این وسایل، تجهیزاتی با دوام و قابل استفاده مجدد هستند. از آن ها می توان برای مراقبت از بیمار در بیمارستان یا خانه استفاده کرد. انواع مختلفی از تجهیزات پزشکی یزد قابل استفاده در بلند مدت و به صورت مداوم را در اینجا نام می بریم:

    صندلی چرخدار دستی یا برقی
    تخت بیمار
    واکر، عصای دستی یا زیر بغلی(یا هر نوع تجهیزات مشابه کمک حرکتی)
    دستگاه های کششی(در شرایطی مانند در رفتگی شانه)
    تشک های فشاری و مواج
    پمپ های انسولین، از تجهیزات پزشکی یزد
    شیر دوش
    نبولایزرها(وسیله ای برای انتقال دارو به صورت استنشاقی)
    بالابر و بلند کننده بیمار، از جمله تجهیزات پزشکی یزد قابل استفاده در طولانی مدت
    پتو و پد فتوتراپی(برای تجزیه بیلی روبین بدن نوزارانی که دچار زردی هستند)
    دستگاه دیالیز کلیه
    مخازن اکسیژن ثابت یا قابل حمل
    دستگاه های تهویه هوا و اکسیژن ساز

همان طور که گفته شد، مجموعه این تجهیزات پزشکی اصطلاحا “بادوام” یا کاربردی در بلند مدت نام دارند. اصطلاحات عنوان شده بنابر کیفیت بالای این تجهیزات شکل گرفته اند. آن ها به گونه ای طراحی شده اند که از امنیت و آسایش بیماران پشتیبانی کنند. از ویژگی های مشترک تجهیزات پزشکی با دوام شامل ضد لغزش بودن و قدرت تحمل وزن بالاست. هزینه تهیه یکی از آن ها اغلب تحت پوشش برنامه های بیمه درمانی قرار می گیرد. زیرا این تجهیزات توسط پزشک و به نفع سلامت بیمار تجویز می شوند.
تجهیزات پزشکی پشتیبان حیات

همان طور که مشخص است، تجهیزات پشتیبان حیات وسایل پزشکی هستند که برای حفظ عملکرد بدن بیمار طراحی شده اند. بدون وجود پشتیبان، عملکرد سیستم بخش های دچار مشکل شده، سخت یا ناقص خواهد بود. امروزه انواع مختلفی از دستگاه های پشتیبان حیات در زمینه پزشکی وجود دارد، از جمله:

    دستگاه های قلب و ریه. این دستگاه ها با نام بای پس قلبی ریوی(CB) نیز شناخته می شوند. در حین عمل به طور موقت به عنوان قلب یا ریه بیمار عمل می کنند. این امر گردش خون و اکسیژن را در سراسر بدن بیمار تسهیل می کند. این مورد از تجهیزات پزشکی، در واقع به عنوان نوعی گردش خون خارج بدنی شناخته می شوند.
    ونتیلاتور. این نوع دستگاه ها برای انتقال هوای تنفسی به داخل و خارج از ریه ها طراحی شده اند. این وسیله برای بیمارانی که مشکل تنفسی دارند و یا بدن قادر به تأمین اکسیژن کافی نیست، استفاده می شود.
    دستگاه دیالیز. دیالیز روشی است برای حذف املاح یا سموم اضافی از خون. این وسیله در افرادی که کلیه آن ها آسیب دیده و توانایی انجام این عمل را ندارند، استفاده می شود. در واقع عضوی از تجهیزات پزشکی است که نوعی جایگزین کلیه محسوب می شود. دستگاه های دیالیز برای کسانی که آسیب کلیوی دارند یا عملکرد کلیه آنها از بین رفته ضروری است.
    دستگاه انکوباتور نوزادان. این دستگاه برای مراقبت های ویژه از نوزادان، به خصوص نوزادان نارس، استفاده می شود. این وسیله برای تقلید از شرایط محیطی مناسب برای نوزادان تازه متولد شده طراحی شده است. استفاده از آن غالباً با چند مورد دیگر از تجهیزات حیاتی مانند اکسیژن رسان و ونتیلاتور همراه است.

تجهیزات آزمایشگاهی

استفاده از تجهیزات آزمایشگاهی اغلب در کلینیک های پزشکی یا آزمایشگاه های تشخیصی دیده می شود. این نوع تجهیزات پزشکی برای تجزیه و تحلیل خون، ادرار، ژن ها و سایر مواد بیولوژیکی در نظر گرفته شده اند. در اینجا متداول ترین تجهیزات آزمایشگاهی را معرفی می کنیم:

    آنالیز کننده میزان گازهای موجود در خون
    وسایل جمع آوری و نگهداری خون
    تجزیه و تحلیل کننده داروها
    آنالیزگرهای فاکتورهای انعقادی
    سیستم های میکروبیولوژی، از تجهیزات پزشکی یزد

با پیشرفت فناوری پزشکی، می توان انتظار داشت که انواع بیشتری از تجهیزات در حال ظهور باشند. امید است که با پیشرفت در این زمینه، روند تشخیص، درمان و بهبودی بیماری ها به حداکثر سرعت و سهولت برسد.